چشمه ی کوچک

گشت يكي چشمه ز سنگي جدا        غلغله زن ، چهره نما ، تيز پا
گه به دهان بر زده كف چون صدف        گاه چو تيري كه رود بر هدف
گفت : درين معركه يكتا منم               تاج سر گلبن و صحرا منم
 چون بدوم ، سبزه در آغوش من         بوسه زند بر سر و بر دوش من
چون بگشايم ز سر مو ، شكن            ماه ببيند رخ خود را به من
 قطره ي باران ، كه در افتد به خاك        زو بدمد بس كوهر تابناك
 در بر من ره چو به پايان برد                از خجلي سر به گريبان برد
 ابر ، زمن حامل سرمايه شد               باغ ،‌ز من صاحب پيرايه شد
 گل ، به همه رنگ و برازندگي              مي كند از پرتو من زندگي
در بن اين پرده ي نيلوفري                   كيست كند با چو مني همسري ؟
زين نمط آن مست شده از غرور           رفت و ز مبدا چو كمي گشت دور
 ديد يكي بحر خروشنده اي                 سهمگني ، نادره جوشنده اي
 نعره بر آورده ، فلك كرده كر                 ديده سيه كرده ،‌شده زهره در
 راست به مانند يكي زلزله                  داده تنش بر تن ساحل يله
 چشمه ي كوچك چو به آنجا رسيد       وان همه هنگامه ي دريا بديد
 خواست كزان ورطه قدم دركشد          خويشتن از حادثه برتر كشد
 ليك چنان خيره و خاموش ماند            كز همه شيرين سخني گوش ماند
خلق همان چشمه ي جوشنده اند       بيهوده در خويش هروشنده اند
 يك دو سه حرفي به لب آموخته           خاطر بس بي گنهان سوخته
ليك اگر پرده ز خود بردرند                     يك قدم از مقدم خود بگذرند
 در خم هر پرده ي اسرار خويش           نكته بسنجند فزون تر ز پيش
 چون كه از اين نيز فراتر شوند              بي دل و بي قالب و بي سر شوند
 در نگرند اين همه بيهوده بود               معني چندين دم فرسوده بود
 آنچه شنيدند ز خود يا ز غير                و آنچه بكردند ز شر و ز خير
 بود كم ار مدت آن يا مديد                   عارضه اي بود كه شد ناپديد
 و آنچه به جا مانده بهاي دل است        كان همه افسانه ي بي حاصل است

نیما یوشیج - ماخ اولا ۱۳۴۴

قصیده ای از سعدی

بس بگردید و بگردد روزگار		دل به دنیا درنبندد هوشیار
ای که دستت می‌رسدکاری بکن		پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار
اینکه در شهنامه‌هاآورده‌اند		رستم و رویینه‌تن اسفندیار
تا بدانند این خداوندان ملک		کز بسی خلقست دنیا یادگار
اینهمه رفتند و مای شوخ چشم		هیچ نگرفتیم از ایشان اعتبار
ای که وقتی نطفه بودی بی‌خبر		وقت دیگر طفل بودی شیرخوار
مدتی بالا گرفتی تا بلوغ		سرو بالایی شدی سیمین عذار
همچنین تا مرد نام‌آور شدی		فارس میدان و صید و کارزار
آنچه دیدی بر قرار خود نماند		وینچه بینی هم نماند بر قرار
دیر و زود این شکل و شخص نازنین		خاک خواهد بودن و خاکش غبار
گل بخواهد چید بی‌شک باغبان		ور نچیند خود فرو ریزد ز بار
اینهمه هیچست چون می‌بگذرد		تخت و بخت و امر و نهی و گیر و دار
نام نیکو گر بماند ز آدمی		به کزو ماند سرای زرنگار
سال دیگر را که می‌داند حساب؟		یا کجا رفت آنکه با ما بود پار؟
خفتگان بیچاره در خاک لحد		خفته اندر کله‌ی سر سوسمار
صورت زیبای ظاهر هیچ نیست		ای برادر سیرت زیبا بیار
هیچ دانی تا خرد به یا روان		من بگویم گر بداری استوار
آدمی را عقل باید در بدن		ورنه جان در کالبد دارد حمار
پیش از آن کز دست بیرونت برد		گردش گیتی زمام اختیار
گنج خواهی، در طلب رنجی ببر		خرمنی می‌بایدت، تخمی بکار

چون خداوندت بزرگی داد و حکم		خرده از خردان مسکین درگذار
چون زبردستیت بخشید آسمان		زیردستان را همیشه نیک دار
عذرخواهان را خطاکاری ببخش		زینهاری را به جان ده زینهار
شکر نعمت را نکویی کن که حق		دوست دارد بندگان حقگزار
لطف او لطفیست بیرون از عدد		فضل او فضلیست بیرون از شمار
گر به هر مویی زبانی باشدت		شکر یک نعمت نگویی از هزار
نام نیک رفتگان ضایع مکن		تا بماند نام نیکت پایدار
ملک بانان را نشاید روز و شب		گاهی اندر خمر و گاهی در خمار
کام درویشان و مسکینان بده		تا همه کارت برآرد کردگار
با غریبان لطف بی‌اندازه کن		تا رود نامت به نیک در دیار
زور بازو داری و شمشیر تیز		گر جهان لشکر بگیرد غم مدار
از درون خستگان اندیشه کن		وز دعای مردم پرهیزگار
منجنیق آه مظلومان به صبح		سخت گیرد ظالمان را در حصار
با بدان بد باش و با نیکان نکو		جای گل گل باش و جای خار خار
دیو با مردم نیامیزد مترس		بل بترس از مردمان دیوسار
هر که دد یا مردم بد پرورد		دیر زود از جان برآرندش دمار
با بدان چندانکه نیکویی کنی		قتل مار افسا نباشد جز به مار
ایکه داری چشم عقلوگوش هوش		پند من در گوش کن چون گوشوار
نشکند عهد من الا سنگدل		نشنود قول من الا بختیار
سعدیا چندانکه می‌دانی بگوی		حق نباید گفتن الا آشکار

 

 

غروب

غروب درنفس گرم جاده خواهم رفت           پیاده  آمده  بودم  پیاده  خواهم  رفت
طلسم غربتم امشب شکسته خواهد شد  وسفره ام که تهی، بود بسته خواهدشد
ودرحوالی    شبهای عید ، همسایه!          صدای  گریه  نخواهی شنید،  همسایه!
همان غریبه که قلک نداشت، خواهد رفت   وکودکی که عروسک نداشت،خواهد رفت
منم  تمام افق  را به  رنج  گردیده               منم که  هرکه  مرا دیده  درگذر دیده
منم که نانی اگر داشتم ، از آجر بود            وسفره ام که نبود، ازگرسنگی پربود
به هرچه آیینه تصویری از شکست منست   به سنگ سنگ بناها،نشان دست منست
اگر به لطف اگر به قهر می شناساندم        تمام مردم این شهر  می شناساندم
من ایستادم اگر پشت آسمان خم شد       نماز خواندم، اگر شهر، ابن ملجم شد
چگونه بازنگردم که سنگرم آنجاست؟         چگونه آه ! مزار برادرم  آنجاست؟
چگونه بازنگردم که مسجد و محراب           وتیغ، منتظر بوسه برسرم آنجاست
به من مگوی که یک پاو یک عصا دارم          کرانه ای که در آن خوب می پرم آنجاست
شکسته میگذرم امشب از کنار شما         وشرمسارم از الطاف بی شمار شما
من از سکوت شب سردتان خبر دارم          شهید داده ام، ازدردتان خبردارم
توهم به سان من از یک ستاره سردیدی     پدر ندیدی وخاکستر پدر دیدی
توئی که کوچه ی غربت، سپرده ای با من   ونعش سوخته برشانه، برده ای بامن
توزخم دیدی، اگر تازیانه من خوردم             توسنگ خوردی، اگر آب ودانه من خوردم
اگرچه مزرع ما دانه های جو هم داشت      وچند بوته ای مستوجب درو هم داشت
اگرچه تلخ شد، آرامش همیشه ی تان     اگرچه کودک من،سنگ زدبه شیشه ی تان
اگرچه سیبی ازاین شاخه نا گهان گم شد و مایه ی  نگرانی  برای  مردم  شد
اگرچه متهم جرم مستند بودم                 اگرچه لایق سنگینی لحد بودم
دم  سفر مپسندید  نا امید  مرا                ولو دروغ، عزیزان! بِحِل کنید مرا
تمام آنچه ندارم نهاده خواهم رفت            پیاده آمده بودم ، پیاده خواهم رفت
خدا زیاد کند اجر دین و دنیاتان                 ومستجاب شود باقی دعا هاتان
همیشه قلک فرزند های تان پرباد             ونان دشمن تان هرکه هست آجرباد

 محمدکاظم کاظمی

مطالب این پست پاک شد!

از تو بگذشتم و بگذاشتمت با دگران           رفتم از کوي تو، ليکن عقب سر نگران
ما گذشتيم و گذشت آنچه تو با ما کردي      تو بمان و دگران، واي به حال دگران
رفته چون مه به محاقم که نشانم ندهند      هر چه آفاق بجويند کران ، تا به کران
مي روم تا که به صاحب نظري باز رسم        محرم ما نبود ديده کوته نظران
دل چون آيينه اهل صفا مي شکنند             که ز خود بي خبرند اين زخدا بي خبران
دل من دار که در زلف شکن درشکنت          يادگاريست ز سر حلقه شوريده سران
شهريارا غم آوارگي و دربدري                     شورها در دلم انگيخته چون نو سفران

        استاد شهريار

آزادگی

دو رويه زير نيش مار خفتن         سه پشته روي شاخ مور رفتن
تن روغن زده با زحمت و زور       ميان لانه زنبور رفتن
ميان لرز و تب با جسم مجروح    زمستان زير آب شور رفتن
بكوه بيستون بي رهنمائي         شبانه با دو چشم كور رفتن
برهنه زخمهاي سخت خوردن     پياده راه هاي دور رفتن
بنزد من هزاران بار بهتر              که يك جو زير بار زور رفتن

                                                                                              ملک الشعراء بهار